Muz Seralarında Sulama Sistemleri
Hassas ve tropik bir bitki olan muzun sağlıklı gelişimi için düzenli sulama adeta bir gereklilik. Muz seralarında düzenli sulama yapmayı sağlayarak kalitenin üst seviyelere çıkmasına yardımcı olan sistemler arasında damla sulama, sprink sulama ve sisleme bulunuyor.
Tropik ve subtropik bölgelerde yetişebilen muz, Türkiye’de 1930’dan beri ticari olarak yetiştiriliyor ve üretimi en çok Akdeniz Bölgesi’nde yapılıyor. Dünyada en çok muz üreten ülkeler ise Hindistan, Çin, Endonezya, Brezilya, Ekvador, Filipinler, Angola, Guatemala, Kolombiya ve Tanzanya. FAO’nun 2018 yılı verilerine göre dünyada üretilen muz miktarı 116 milyon ton. Üretimin 31 milyon tonu, yani yüzde 27’si Hindistan tarafından geçekleştiriliyor. Türkiye ise dünya muz üretiminde yaklaşık 500 bin ton ile 30’uncu sırada yer alıyor.
Genel olarak ortalama sıcaklığın 26-27°C olduğu bölgelerde yetişen muz bitkisi, sıcaklık düştüğü zaman zarar görüyor ve gelişemiyor. Öte yandan aşırı sıcak ortamlarda da bitki gelişimi olumsuz etkileniyor. Bu nedenle kış aylarında sıcaklığın ortalama 12°C’nin altına düşmediği ve sıcaklık farklarının az olduğu bölgeler muz bitkisi için oldukça ideal. Muz yetiştiriciliğinde bir diğer önemli nokta ise toprağın pH değeri. Muz için ideal toprak pH’ı 6,4 fakat 4,5 ila 8 pH arasında da yetiştirilebiliyor. Akdeniz Bölgesi’nin genel pH değeri 7 olduğu için gübreleme yaparken çok dikkat edilmesi gerekiyor. Muz ayrıca yüksek nem oranına (%60 nem ve üzeri) ve aylık 120-150 mm yağış miktarına ihtiyaç duyuyor. Bu yağış oranının sağlanamadığı bölgelerde düzenli sulama yapılması şart. Kaliteli bir ürün almak için de azar azar ve sık sık sulama öneriliyor. Muzun topraktan yeterli su ve besin alımını uygun şekilde sağlayabilmesi için toprak neminin dengeli olması gerekiyor.
Muzda doğru sulamanın avantajları
Muz hem açık alanda hem de örtü altında yetiştirilebilen bir bitki. Hassas ve yüzeysel kök yapısına sahip olmasından dolayı gübreleme, sulama ve bakımı oldukça önemli. İklim olarak doğru bölgelerde muz üretimi yapılsa bile doğru sulama ve gübreleme yapılmadığı taktirde üreticiler ciddi sorunlarla karşı karşıya kalabiliyor. Özellikle toprakta bozulmalar oluşabiliyor ve masraflar iki katına çıkıyor. Toprağın bozulmasıyla daha fazla suya ihtiyaç duyan muz, kalitede de düşüş yaşıyor. Gereğinden fazla su kullanılmasının önüne geçmek için uygulanacak en etkin yöntem, akıllı sulama sistemleri.
Akıllı sulama sayesinde muz yetiştiriciliğinde öngörülemeyen faktörleri ve iklim kaynaklı sorunları en aza indirip üretimde sürdürülebilirliği sağlamak mümkün. Bu da sulama sistemlerinin otomasyon sistemleriyle buluşmasından geçiyor. Muzda en çok kullanılan sulama sistemleri ise damla sulama, sprink sulama ve sisleme.
Damla sulama yöntemi
Özellikle sulama suyunun yetersiz olduğu yerlerde, meyve kalitesi üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle damla sulama en ideal yöntem. Açık muz bahçelerinde ve muz seralarında sulama ve gübrelemenin bir arada kullanılabildiği için, modern seraların birçoğunun da tercih sebebi. Bu sayede hem besin elementleri hem de su eşit bir şekilde toprakla buluşturuluyor. Ayrıca bitkinin kök bölgesi daima ıslak tutularak verimde ve kalitede direkt artış sağlanıyor. Tek noktadan kontrol edilebilir olması da işçilik masrafını en aza indiriyor.
Sprink sulama yöntemi
Son dönemde örtü altı muz yetiştiriciliğinde oldukça fazla kullanılan sprink sulama yöntemi, bitkiler arasına tek sıra olarak çekilen borular sayesine gerçekleşiyor. Bu borular üzerinde belirli aralıklarla toprağa sabitlenmiş olan 30-40 cm uzunluğundaki çubukların ucundaki mini sprinkler, belli bir alanı eşit bir şekilde suyla buluşturuyor. Sprink sulamayı diğer yöntemlerden farklı kılan en önemli özelliği ise geniş bir alana etki etmesi. Geniş bir alanı kontrol altına alan sprink sulama yöntemi, kök yayılımı ve gelişimini doğrudan etkiliyor. Ayrıca damla sulamada olduğu gibi bitkinin ihtiyacı olan gübreyi sıvı veya eritilmiş şekilde toprakla buluşturabiliyor. Bu yöntemin diğer avantajlı olduğu konulardan biri ise kuru havalarda ortam nemini yükselterek olumlu katkıda bulunması.
Sisleme
Örtü altı muz üretiminde kullanılabilecek bir diğer yöntem olan sisleme, tam anlamıyla bir sulama sistemi değil. Fakat sulama ihtiyacının karşılanması ve kışın yaşanacak don vb. zararları önlemek açısından oldukça önemli. Sera çatısına belli aralıklarla yerleştirilen borular ve bu borulara yerleştirilen sisleme nozulları sayesinde suyu sis şeklinde muz ağaçlarıyla buluşturuyor. 15-16 derece olan ve yukarıdan püskürtülerek verilen su ile ortam sıcaklığını kendi sıcaklığına yaklaştırarak don zararının meydana gelmesini önlüyor. Ayrıca yaz aylarında aşırı sıcaklarının etkisini en aza indirmek için de kullanılabiliyor. Otomasyona bağlı sisleme nozulları ile belli aralıklarla yapılan bu sulama yöntemi, sera nemi ve sıcaklığını istenilen değerlere sabitleyip bitkinin istediği uygun ortam sağlanabiliyor.
