Türkiye’de Fındık Tarımının Önemi ve Zorlukları
Dünya genelinde yaklaşık 1 milyon hektarlık alanda fındık tarımı yapılmaktadır. Ülkemiz hem ekim alanı hem de üretim miktarı açısından bu alanda lider konumdadır. Türkiye’de yaklaşık 723.000 hektarlık alanda fındık yetiştirilmektedir ve üretim ağırlıklı olarak Karadeniz ve Güney Marmara bölgelerinde yoğunlaşmıştır. 420.000 ailenin doğrudan veya dolaylı olarak fındık tarımıyla ilgileniyor olması, fındığın ülkemizde sosyal ve ekonomik açıdan ne denli önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir.
Peki, bu kadar önemli bir meyveye yeterli önemi veriyor muyuz?
Ülkemizde fındık tarımı, deniz seviyesinden 800 ila 1200 metre rakıma kadar olan bölgede yaygın olarak yapılmaktadır. Bu bölgelerde yıllık ortalama yağış miktarı 600-800 mm arasındadır. Yağış miktarı yeterli gibi görünse de fındık bitkisi özellikle Haziran ayından itibaren ciddi su stresi yaşamaktadır.
Fındık, genellikle güçlü ve dayanıklı bir meyve türü olarak kabul edilir. Kiraz, armut, elma gibi meyve türleri ile karşılaştırıldığında, fındık yağışlı bölgelerdeki çevresel koşullara daha dayanıklı olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, fındığın üretim sürecini daha yakından incelediğimizde, bu güçlü bitkinin yetişme döneminin her safhasında karşılanması elzem olan belirgin ihtiyaçları vardır. Üreticilerin bu süreçleri çok iyi yönetmeleri gerekmektedir. Özellikle bitki besleme, sulama, hastalık ve zararlılarla mücadele ve budama gibi uygulamalardaki eksiklikler ve yapılacak hatalar, fındık verimi ve kalitesini doğrudan ve olumsuz etkileyecektir.
Fındık bitkisinin su ihtiyacı bakımından bir değerlendirme yapacak olursak, 1 dekar fındık bahçesinin yıllık ortalama su ihtiyacı 400-450 mm(ton) dir. 400 - 450 ton su ihtiyacının % 50 den fazlası ise Haziran ayından itibaren karşılanması gerekmektedir.
Türkiye’de birim alandan elde edilen fındık miktarı ortalama 900 kg/ha’dır, tarımsal mekanizasyon uygulamaları yapılan bölgelerde ise bu miktar 1500 kg/ha’ye kadar çıkabilmektedir. Her ne kadar üretim miktarı açısından en büyük alana sahipsek de birim alandan elde edilen verim açısından aynı başarıdan bahsedemiyoruz.
Bölgedeki fındık üreticileriyle yapılan görüşmelerde ve yapılan saha ziyaretlerinden elde edilen sonuçlara göre, kuraklık nedeniyle verim ve randımanda çok büyük düşüşler yaşandığı gözlemlenmiştir. Karadeniz Bölgesi yağış bakımından diğer bölgelere göre daha fazla yağış alsa da kuraklık yılları, düzensiz ve yetersiz yağışlar fındık üretimini olumsuz etkilemektedir.
Damla sulama sistemi kurulu bahçelerde su yetersizliği nedeniyle önemli bir sorun yaşanmazken, damla sulama sistemi olmayan bahçelerde verim kayıpları %50 ler seviyelerine ulaşmaktadır. Toprak altı damla sulama sistemi kurulu bahçelerde elde edilen verimler 400-450 kg/da'lara kadar çıkmıştır. Bu başarıyı elde etmede sadece sulama değil gübreleme ve diğer uygulamaların da doğru yapılması gerekmektedir.
Sulama sistemi hem besleme hem de bitkinin su ihtiyacının karşılanması konusunda önemli bir yatırım olup, eksikliği durumunda verim ve kalite kayıpları konusunda çok büyük sorunlara yol açacaktır.
Fındık meyvesi, özellikle çikolata, sürülebilir gıdalar, atıştırmalıklar ve tatlı sanayii gibi birçok gıda sektörü için önemli bir ham maddedir. Şirketler, nihai ürünlerinde kalite sürekliliğini sağlamak amacıyla kullandıkları ham maddelerin yüksek kaliteye sahip olmasına önem vermektedir.
Son iki yılda, özellikle Halyomorpha Halys (Kahverengi Kokarca) adlı zararlının yoğun şekilde görülmesi, ılıman geçen kış ayları ve diğer çevresel etkenler ve zaman zaman karşılaşılan ilkbahar geç donları verim ve kalite kayıplarına yol açmaktadır. Kuraklık ise bu sorunları daha da derinleştirerek, hasat edilen fındığın randımanını %42-43 seviyelerine kadar düşürmektedir. Bu seviyeler, fındık üretiminde kaliteyi belirleyen önemli bir parametre olup, ideal randıman seviyesinin (%50) oldukça altındadır. Bu durumda da üreticinin sattığı fındığın fiyatı üreticiyi memnun etmemektedir.
Netafim’in Fındık Tarımına Katkısı
Netafim Türkiye, 2016 yılından itibaren fındık tarımında verim ve kaliteyi artırmak amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı kurumlar, çiftçi birlikleri ve özel sektör ile 16 ilde çalışmalar başlatmıştır. Bu iş birlikleri, fındık bahçelerinde verim artışını sağlamış ve birçok yatırımcıya cesaret vererek şirketlerin de fındık tarımına yatırım yapmalarını teşvik etmiştir. Reysaş Holding 380 da fındık bahçesinde yüzey altı damla sulama (SDI) sistemine geçerek bu sistemle başarı sağlamıştır. Söz konusu arazinin sulaması Dripnet PC AS/XR toprak altı damla sulama boruları ile, gübrelemesi de Netafim otomasyon sistemi ile yapılmaktadır.
2017 yılından günümüze kadar, 2.000 hektarın üzerinde fındık bahçesine toprak altı damla sulama sistemleri kurulmuş olup, bu sayı her yıl artmaktadır. Tarımsal üretim, özellikle çevresel koşullara bağlı olarak, ülkemizde ve dünyada giderek daha da zorlaşmaktadır. Genç nüfusun tarımdan uzaklaşma eğilimi, sürdürülebilirlik açısından sorunlar yaşanacağı anlamına gelmektedir. Yağış miktarına ve zamanlamasına doğrudan etki edemeyebiliriz ancak mevcut su kaynaklarını doğru politikalarla yöneterek hem ihtiyaçlarımızı karşılayabilir hem de kârlılığımızı sürdürebiliriz.
Sonuç olarak, fındık yetiştirilen bölgelerde verimliliği ve kaliteyi artırmak ve arzu edilen seviyelere getirmek amacıyla yapılacak tüm tarımsal girişimler desteklenmektedir. Çiftçilere, tarımsal uygulamalar, hastalık ve zararlılarla mücadele, bitki besleme ve sulama gibi konularda eğitimler verilmektedir. Bu eğitimlerle birlikte, çiftçilere detaylı sulama-gübreleme bilgileri aktarılmaktadır. Ülkemiz için birçok açıdan önemli bir yere sahip olan fındık bitkisinin ülkemize katacağı değeri biliyor, yapılan tüm olumlu çalışmaları destekliyoruz.
